Ogólnie przyjmuje się, iż małżonkowie mają równe prawa w małżeństwie. Rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach rodziny. Oboje obowiązani są przyczyniać się do zaspokajania jej potrzeb. Jednak, gdy między małżonkami nastąpi zupełny rozkład pożycia, czyli wygasły więzi emocjonalne, fizyczne i ekonomiczne, każdy z nich może żądać, ażeby sąd okręgowy rozwiązał małżeństwo przez rozwód albo orzekł separację. Z tym, że do orzeczenia rozwodu, zupełny rozkład pożycia musi być trwały, zaś małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć kolejnego małżeństwa. Nadto, na zgodne żądanie małżonków sąd znosi separację, co skutkuje przywróceniem stanu sprzed jej orzeczenia, czego przy rozwodzie zrobić nie można.
Sąd orzekając tak rozwód, jak i separację orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Stanowi to jedną z najważniejszych kwestii. Sąd nie orzeka o winie małżonków, tylko na ich zgodny wniosek. Sprawy, w których wniesiono pozew o rozwód z orzeczeniem winy toczą się znacznie dłużej niż sprawy bez orzekania o winie. Orzeczenie o winie ma ogromne znaczenie dla przyszłej sytuacji roszczeniowej każdego z byłych małżonków. Od tego zależy bowiem możliwość żądania oraz zakres dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu. Małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa, nie może żądać od swojego byłego niewinnego współmałżonka alimentów. Małżonek niewinny może zażądać od małżonka winnego alimentów. Wystąpić z takim żądaniem może, jeśli rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka. Małżonek taki nie musi znajdować się w stanie niedostatku. Zawinione zachowanie w procesie sądowym to działanie lub zaniechanie małżonka, które narusza przepisy prawa i zasady współżycia społecznego, które prowadzi do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego. Do zawinionego działania lub zaniechania możemy zaliczyć:
- groźbę,
- odmowę współżycia,
- porzucenie małżonka bez powodu,
- pijaństwo,
- agresję,
- zdradę małżeńską.
Wina musi zostać udowodniona. Pomocne w tym względzie mogą być:
- zeznania świadków,
- dokumenty,
- raporty policyjne,
- obdukcje lekarskie,
- zdjęcia, nagrania.
Nasza Kancelaria wyjaśni Państwu czy zostały spełnione przesłanki do wykazania winy małżonka oraz w sposób jasny i jednoznaczny sformułuje argumentację z tym związaną w postępowaniu sądowym sporządzając stosowne pisma oraz przy reprezentacji sądowej. W wyroku znajdzie się też rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej, o kontaktach, o ponoszeniu kosztów utrzymania i wychowania dzieci (patrz KONTAKTY, ALIMENTY). Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd orzeka o sposobie korzystania z tego mieszkania, o eksmisji, o podziale mieszkania. Jeżeli przeprowadzenie podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu sąd na wniosek jednego z małżonków dokona podziału majątku wspólnego.